TESİSAT ISI YALITIMI

Bir binanın ısıtılması veya soğutulması için harcanan enerjinin azaltılmasında, mekanik

tesisat yalıtımının önemi, göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Özellikle binalarin

ısıtma ve soğutma tesisatlarının, ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek olmayan

mahallerden geçen bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürler yalıtıldıkları

takdirde sağlanacak enerji tasarrufu çok önemli mertebelerdedir. Bu yüzden mekanik

tesisatı oluşturan boruların, tanklarin, depolarin, klima kanallarının, vanaların ve

armatürlerin, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna göre uygun özelliklere

sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile yalıtılmaları gerekmektedir.

Enerji kazanımı, sıcak veya soğuk olan yüzeyin büyüklüğüne, yalıtılacak olan yüzey ile ortam

sıcaklıkları arasındaki farka ve ısı yalıtım malzemesinin özelliklerine bağlıdır. Bu yüzden

kullanılacak olan yalıtım malzemesinin özelliklerini ve nerelerde kullanılabileceğini çok iyi

bilmek gerekmektedir.

Bir mekanik tesisat yalıtım malzemesinde aranması gereken temel özellikler aşağıdaki gibidir:

• Isı iletkenlik katsayısı ( )

• Buhar difüzyon direnç katsayısı (μ)

• Yangına dayanıklılık

• Uygulama rahatlığı

• Korozyon riskinin az oluşu

• Ekonomiklik

• Dayanım sıcaklığı

• Malzemenin yangın esnasında çıkardığı zehirli gaz miktarı (Toksisite),

• Duman yoğunluğu (Opasite)

Bütün bu özellikler yalıtılacak olan tesisatin soğuk, ılık veya sıcak oluşuna göre önem

kazanmaktadır. Piyasada bulunan yalıtım malzemelerinin maksimum kullanım sıcaklıkları

aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Seramik Yünü 1800 ºC

Kaya yünü/Taş yünü 750 ºC

Cam Köpüğü 430 ºC

Cam yünü 250 ºC

Poliüretan Köpük 110 ºC

Kauçuk Köpüğü 110 ºC

Polietilen Köpük 95 ºC

Expande Polistiren 80 ºC

Extrüde Polistiren 80 ºC

Malzeme Tmax

TESİSAT YALITIMI

Binalardaki mekanik tesisat, içinden geçen akışkanın sıcaklığına göre 3 ana gruba ayrılmaktadır.

Bu gruplar ve kullanılması önerilen yalıtım malzemeleri aşağıda verilmiştir.

* Ilık hatlarda mevcut akışkan sıcaklığının, ortam sıcaklığından daha düşük olması durumunda kullanılan camyünü ısı

yalıtım malzemesinin yüzeyine alüminyum folyo veya buhar kesici bir malzemeyle sürekli olarak kaplanmalıdır.

1. ISITMA TESİSATININ YALITIMI

Binalarin ısıtma tesisati ılık hatlar sınıfına girmekte olup ısıtma tesisatlarinda kullanılan ısı yalıtım

malzemeleri polietilen köpük, elastomerik kauçuk köpüğü ve camyünüdür.

2. SOĞUTMA TESİSATININ YALITIMI

Soğuk tesisatlarda açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda yoğuşmanın

engellenmesi için dıştan buhar kesici bir malzeme ile kaplanması gerekir. Yeterli kalınlıkta

kapalı gözenekli malzemelerle yapilan uygulamalarda ilave bir kaplamaya gerek yoktur.

Yoğuşma ve korozyon oluşumu gibi yalıtımın kalitesini düşüren ve istenmeyen durumlarin

oluşmasına engel olabilmek için yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnç katsayısının

(μ) yeterince yüksek olmasına, uygun yalıtım kalınlığının tespit edilmesine ve doğru uygulama

detayı seçilmesine dikkat edilmelidir. Soğutma tesisatinda yalıtım uygulamalarinda malzemelerin

bindirme aralıklarinda sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır. Bunun için kendinden yapişkanlı

buhar kesici bantlar kullanılmalıdır. Bazı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç

katsayılari alfa değerleride verilmifltir:

AKIŞKAN SICAKLIĞINA GÖRE TESİSATLAR

Soğuk Hatlar

10ºC

Ilık Hatlar

10-95ºC

Sıcak Hatlar

100ºC

Polietilen

Kauçuk Köpüğü

*Cam Yünü

Cam Yünü

Taş Yünü

Seramik Yünü

Hava

Camyünü

Poliüretan Köpük

Polietilen Köpük

Kauçuk Köpüğü

Metal

μ

1.0

1.1

50–100

3000 – 7000

3000 – 7000

geçirmez

TESİSAT YALITIMI

3. Vanalarin ve Armatürlerin Yalıtımı

Vana ve armatürlerin yalıtılmaması durumunda aynı çaplı 3-4 metre boruya eşdeğer miktarda

enerji kayıplarinın meydana geleceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Vana ve diğer armatürlerin yalıtımlari şimdiye kadar galvaniz saçtan kutu yapilarak bunlarin

içine camyünü ya da taşyünü doldurmak sureti ile yapilmaktadır. Fakat bu yöntem vananın

bakımını zorlaştırmakta, bir sızıntı durumunda yalıtım malzemesinin özelliğini bozmakta ve

uygulama güçlükleri yaratmaktadır. Günümüzde vana yalıtımlari için demonte edilebilen yalıtım

ceketleri imal edilmektedir. Vana ceketleri, sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana

yüzeyinde olan ısı kaybını, soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek

amacı ile kullanılmaktadır.

4. YALITIM KALINLIĞI

Uygun yalıtım malzemesi seçiminden sonra sira uygun yalıtım kalınlığının seçilmesine gelir.

Bu seçimde önemli olan optimum yalıtım kalınlığının seçilmesidir. Bu kalınlık seçimi tesisat

konusunda çalışan makine mühendislerine danışılarak Yapilmalıdır.

Madde Boru ve Armatür Çapı Minimum Yalıtım Kalınlığı

Madde 1–4 belirtilen tesisat ve armatürler

için duvar içinde döşeme geçişlerinde, boru

kesişimlerinde, boru birleşim noktalarinda,

merkezi tesisat dağıtma ağında;

1-4 maddelerine karşılık gelen yalıtım

kalınlıklarının yarısı kadar.

İç çapı 22mm’ye kadar;

İç çapı 22mm’den 35mm’ye kadar;

İç çapı 35mm’den 100mm’ye kadar;

İç çapı 100mm’den büyük olan

20mm

30mm

Boru çapına eşit

100mm

Tablo 9. Isıtma ve sıcak su kullanım tesisatlarinda kullanılması önerilen minimum yalıtım kalınlıklari tablosu:

Not: Yukarıda verilen tablo =0,035W/mK olan malzemeler için geçerlidir. Farklı ısıl iletkenliğine

sahip malzemeler için kullanılması gereken yalıtım kalınlıklari tekniğine uygun olarak

hesaplanmalıdır.

Not: Tesisatlarda kullanılan camyünü; prefabrik boru tipi camyünü olmalıdır. Şilte tipinde olan

camyünleri tesisatlarda kullanılamaz.

TESİSAT YALITIMI

5. MEKANİK TESİSAT SİSTEMiNİN İYİLEŞTİRİLMESİ

Mevcut binalarda çatı ve duvarlara ısı yalıtımı yapilması ve pencere sistemlerinin iyilefltirilmesi

ile mekanik tesisatta yapilan ısı yalıtımı sonucu binanın kışın ısı kaybı, yazın ise ısı kazancı

azalacaktır. Bu ısı kaybı / kazancındaki azalmanın, binada tüketilen yakıt miktarında bir tasarruf

sağlayabilmesi için ısıtma sistemi tarafından algılanabilmesi gereklidir. Bu nedenle bu binalarda

var olan mekanik ısıtma veya soğutma sistemlerinin iyilefltirilmesi şarttır. Bu iyilefltirme aşamasındaki

maddelerin uygulanmasıyla yapilabilir.

• Gaz ve sıvı yakıt yakan kazanlarda işletme döneminde yılda en az iki kez baca gazı analizi

yaptırılarak, kazan-brülör ayarlarina müdahale edilmeli, sistem performansı kontrol altında

tutulmalı, büyük tesislerde söz konusu kontrol periyodik ve daha sık yapilmalı, kazan-brülör

sisteminin kontrolü mutlaka yapilmalıdır.

• Katı yakıt yakan kazanlarin ön duman kapaklari, arka duman sandığı bağlantılari ile patlama

kapağının amyant ftillerle basit olarak contalanması suretiyle hava sızdırmaz hale getirilmesinin

yanma verimine olumlu etkisi vardır.

• Katı, sıvı veya gaz kullanılan tüm kazanlarda baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici

tarafından izlenebilmesi için baca gazı termometresi kullanılmalıdır.

• Merkezi ısıtma tesislerinin dış hava kompanzasyonlu otomatik kontrol sistemleriyle, bireysel ısıtma sistemlerinin de oda termostatlari veya termostatik radyatör musluklari ile donatılmalari gereklidir. Merkezi ısıtma veya klima sistemlerinde ısı geri kazanımı sağlayacak tedbirler alınmalıdır.